Zaterdag 15 december 2018 Heey dagboek....
Bijna Kerst, heerlijke tijd is dat...al die gezelligheid, al die lekkere dingen, vol met tradities en gebruiken. Ben toch maar een beetje gaan spitten dagboek...waar het nu eigenlijk echt ontstaan is, hoe het gegroeid is tot het moois van nu.
De oorsprong van Kerst ligt in het Yule-feest. Onze voorouders, de Germanen en Kelten, kende het midwinterfeest en vierde 21 december...de terugkeer van het licht – de overwinning op de duisternis. Onze voorouders eerden de hulst omdat deze als enige loofboom haar blad behield, de boom symboliseerde de vruchtbaarheid en liet zien dat na deze periode alles weer tot leven kwam. Het moment dat de dagen weer langer werden was dan ook van groot belang. De donkerste dagen van het jaar waren namelijk geen pretje in West-Europa. Mensen moesten de koude winter door zien te komen zonder goede verwarming en kunstlicht. De nachten waren dan zo lang en het natte klimaat zorgde ervoor dat simpele ziektes veel slachtoffers maakten. Men vierde dit dus uitbundig met grote vuren en kaarslicht.
Nu nog is het traditie in Scandinavië Joelfeesten te vieren, waarin kinderen de straat opgaan om het boze, de kou en de winter te verjagen...en het licht te begroeten. Wij sluiten het oude jaar nog af met het verbranden van Kerstbomen en het afsteken van vuurwerk, een overblijfsel van onze voorouders. Het tumult en grote vuren doen de boze geesten verjagen om zo een goed begin van het nieuwe jaar af te dwingen. Het overvloedige eten was toen ook al een belangrijk gebruik. Als je het nieuwe jaar inging met honger zal dat je het hele jaar blijven achtervolgen, dus het kon niet op en men gebruikte de beste ingrediënten die er voor handen waren.....heel herkenbaar toch dagboek?
Met de komst van het christendom in West-Europa was het voor de christenen gemakkelijk om de viering van de terugkeer van het licht gelijk te stellen met de geboorte van Christus. Jezus had de titel ‘God van de Onoverwinnelijke Zon’ (Deus Sol Invictus) al geërfd van een oudere cultus uit Perzië; de cultus van Mithras. De van oorsprong Perzische cultus van Mithras was erg populair in het Laat-Romeinse Rijk. De cultus centreerde zich rond de figuur van Mithras, een baardeloze, jonge man die de titel van ‘Onoverwinnelijke Zon’ droeg. Zijn feestdag vierde men op 25 december. Vooral onder soldaten was Mithras ongekend populair. Zij voelden zich aangetrokken tot de jonge, onoverwinnelijke en krijgshaftige godheid Mithras die ze in Perzië hadden leren kennen.
Constantijn de Grote (280-337) sprak zich als eerste Romeinse keizer uit voor het christendom. Hij zag in dat de Romeinen niet zomaar de cultus van Mithras zouden opgeven om zich te bekeren tot het christendom. Tijdens een vergadering van Bisschoppen (325) besloot hij dat de geboortedag van Christus gelijk zou worden gesteld met het feest van de ‘Onoverwinnelijke Zon’ en de terugkeer van het Licht. Keizer Constantijn hoopte hiermee dat de Romeinen het christendom makkelijker zouden omarmen. Gezien men Christus vaak omschreef als het ‘Licht van de Wereld’ en de ‘Zon der Rechtvaardigheid’, was het overnemen van de naam ‘Onoverwinnelijke Zon’ van Mithras maar een kleine stap. Omdat 25 december de geboortedag van Mithras was, namen de christenen deze feestdag aan als de geboortedag van Jezus Christus, oftewel het ‘Licht van de wereld’.
Daarnaast viel 25 december samen met een ander belangrijk Romeins feest: de Saturnalia. Deze feestweek stamde nog uit de begindagen van het Romeinse Rijk en eerde de god Saturnus. Volgens de Romeinse legenden was Saturnus eerst koning van Italië. Hij leerde de mensen hoe ze hun land konden verbouwen, hoe ze moesten schrijven en voerde het gebruik van munten in. Men noemde de periode onder de heerschappij van Saturnus ook wel de Gouden Jaren.
Tijdens de Saturnalia at en dronk men uitgebreid en was iedereen gelijk. De scholen gaven een dag vrijaf. Een oorlog beginnen op de feestdag van Saturnus was streng verboden. Rechtbanken waren gesloten en veroordelingen werden uitgesteld. Tijdens de Saturnalia vierde men het feest van overvloed en vrede ter ere van de god en koning Saturnus. Hiermee vertoont het feest een gelijkenis met de viering van Jezus als koning in de hemel.
De Saturnalia was één van de populairste feesten in de Romeinse tijd. Iedereen kon er aan meedoen. Een belangrijk onderdeel van de Saturnalia was het uitwisselen van geschenken. De geschenken bestonden vooral uit kaarsen en aarden maskers of poppen. De maskers en poppen verwezen naar een verhaal waarin de bevolking van Rome door een orakel de opdracht kreeg jaarlijks een aantal mensenhoofden te offeren. Niemand minder dan de legendarische held Hercules bedacht dat deze mensenhoofden ook best van klei konden zijn gemaakt. Onze kerstbal kun je zien als een verwijzing naar deze mensenhoofden.
Tijdens de Saturnalia gingen mensen naakt de straat op om (schunnige) liedjes te zingen. Dit doet denken aan Engelse Christmas Carollers van tegenwoordig, zij het dat de liedjes veel braver zijn en men een stuk stijver gekleed gaat, maar goed....het is hier dan ook een stuk kouder. Uiteraard is de invloed van het Christendom op het kerstfeest enorm, en blijft één van de belangrijkste en indrukwekkendste feesten van het kerkelijke jaar. Het is alleen niet zo dat het kerstfeest een uitsluitend Christelijk feest is. Het is een samenvoeging van veel verschillende tradities en feesten uit allerlei regio's.
In een Frankische tekst uit de 13e eeuw wordt voor het eerst een groene boom vol kaarsen beschreven. Tijdens winters aan het eind van de middeleeuwen plaatsten inwoners van de Elzas een boom, versierd met kaarsen, klatergoud, gekleurd papier, appels, koek en suikergoed in hun huis. De kerstboom heeft met de inhoud van het christelijke kerstfeest niets te maken, vandaar ook dat christelijke kerken, en vooral de Rooms-katholieke Kerk, de kerstboom lange tijd hebben geweerd.
Dit gebruik waaide pas halverwege de 19e eeuw over naar andere West-Europese landen, waaronder Nederland en België. In de negentiende eeuw heeft het Réveil een belangrijke rol gespeeld bij de introductie van de kerstboom. Kenden in eerste instantie alleen rijke vrijzinnige protestantse gezinnen het gebruik van een spar in huis, de zondagsschool bezorgde hem brede populariteit. De zondagsschool, opgericht door figuren uit het Réveil, was niet alleen een geschikte manier om het evangelie te verspreiden maar ook om armen van middelen te voorzien. Sindsdien staat de kerstboom volgens sommige kerken symbool voor 'het Licht'
De geest van Kerstmis is dus veel ouder dan het christendom en eigenlijk een combinatie van verschillende tradities: de Germaanse kerstboom, de Romeinse traditie van cadeautjes geven en de Perzische wedergeboorte van de onoverwinnelijke zon. Hierdoor voelen ook niet-christenen zich aangesproken tot het kerstfeest.
Of je nu christen bent of niet: iedereen kan kerst vieren. christenen doen dat door de geboorte van Christus te vieren, anderen de geboorte van de ‘Onoverwinnelijke Zon’, de terugkeer van het licht en het lengen van de dagen. Of door gewoon gezellig samen te eten met familie of vrienden en elkaar cadeautjes te geven. Het wonder van Kerstmis is misschien toch wel dat al deze verschillende tradities vredig naast elkaar kunnen bestaan dagboek, we willen immers allemaal... vrede op aarde!
Was weer een mooie dag...dag boek
Opmerkingen